METAL EFEKT PİGMENTLER
Metal kaplamalar, bilinen diğer pigmentlerle yapılan kaplamalara kıyasla, görünüm ve parlaklıkları açısından, çok daha dikkat çekicidir. Bu yüzden, metalik kaplamaların kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır. Metalik boya üretiminde yaygın olarak aluminyum, goldbronz ve çok yaygın olmamakla birlikte çinko efekt pigmentler kullanılmaktadır. Bu pigmentler yaş boya ve elektrostatik toz boya (powder coating) üretimi yanı sıra, plastik ve mürekkep uygulamalarında da tercih edilmektedir.
Metal efekt pigmentler toz, pasta pelet gibi çeşitli formlarda kullanılırlar.
Aluminyum pigmentlerin üretiminde, aluminyum kumları veya aluminyum folyo taneleri beyaz ispirto (white spirit) ve katkılar ile birlikte değirmenden geçirilir. Değirmen koşulları ve boncuk değirmenin donanımı, ürünlerin çeşitli büyüklüklerde ve kalınlıklarda olmalarını sağlar. Değirmenden sonra, elde edilen ıslak çamur, elekten geçirilir ve filtre presleri ile fazla ispirtodan (white spirit) uzaklaştırlır, böylece homojen hale getirilir ve kesin bir metal oranı ayarlanmış olur. Elde edilen metal pigmentler, kurutulur, parlatılır, tozdan arındırılır, stabilize edilir ve / veya pasta haline getirlir.
Goldbronze pigmentler pirinçten (bakır-çinko alaşımı) oluşmuşlardır. Alaşıma bağlı olarak, en sarı tondan en kızıl tona kadar çeşitli tonlar elde edilebilir. Goldbronze pigmentler, standart olarak Rich Gold – Rich Pale Gold – Pale Gold ve Bakır tonlarında mevcuttur. Turuncu – Ateş Kırmızısı gibi özel tonlar da elde edilebilir.
Metal efekt pigmentler, boya tabakası içindeki dizilimlerine bağlı olarak Leafing ve Non-Leafing olarak adlandırılırlar. Leafing pigmentler, boya tabakasının üst sınır yüzeyine doğru ilerler. Sonuçta aluminyum pigmentler yüzeyde zenginleşir. Bu da boya filmini, hava, radyasyon, aşınma ve korozyon gibi etkilerden korur. Leafing pigmentler, boya yüzeyinde güçlü bir reflektif metal yüzeyi oluşturur. Non-Leafing pigmentler, boya filmi içinde eşit olarak dağılırlar. Leafing efekti kadar parlak sonuçlar vermemekle birlikte, dayanımı yüksek olduğundan, yaygın olarak kullanılmaktadır.
Metal efekt pigmentler, üretilecek olan boyanın üretim ve son kullanım alanına göre doğru şekilde seçilmelidir. Örneğin; Leafing pigmentler, korozyon önleyici katlar, reflektif boyalar, deniz boyaları, krom efekt boyalarda v.s. kullanılabilirken, Non-Leafing pigmentler de yine korozyon önleyici boyalar ve deniz boyalarının yanı sıra Hammer-Tone boyalarda, bisiklet boyalarında, coil coating ve tin coating uygulamalarında kullanılabilir. Gerek yaş boyada, gerekse powder coatingte, ayna efekti (mirror effect) için özel olarak geliştirilen aluminyum pigmentler kullanılabilmektedir.
Boyanın solvent bazlı veya su bazlı olmasına, dış mekanda veya iç mekanda kullanılacak olmasına bağlı olarak standart veya silika ve polimer kaplı (stabil) aluminyum ve goldbronz pigmentler arasından seçim yapılmalıdır. Özellikle goldbronz pigmentlerdeki bakır, oksijenle reaksiyona girer ve oluşan siyah bakır oksitten dolayı hem renkte kararma olur, hem de goldbronz tabakası yüzey koruma görveni yerine getiremez. Bu yüzden silika kaplı (stabil) tipleri kullanılmalıdır. Üretimde kullanılan solvent ve reçine sistemleri de aluminyum ve goldbronz pastadaki solvent seçimini belirler.
Powder coatingte, standart aluminyumların yanı sıra, silika kaplı (stabil) aluminyum ve goldbronz pigmentler kullanılmaktadır. Mekanik ve sürtünme dayanımı, mükemmel optik özellikler ve dış hava kalıcılığı açısından, özellikle stabil goldbronz pigmentler kullanılmalıdır.
Powder coating üretiminde, ekstrüzyon, dry-blend ve bonding gibi yöntemler kullanılmaktadır. Ekstrüzyonda metal pigmentler diğer maddelerle karıştırılarak, tek veya çift vidalı ekstrüderden geçirilir. Bu sırada sürtünmeden dolayı parlaklık azalır ve donuk, mat renkler elde edilir. Dry-Blend ise, geri dönüşüm istenen durumlarda kullanışlı bir yöntem değildir, ayrıca püskürtme sırasında tabanca ucunda aglomerasyon oluşur. Bonding yönteminde ise, metal efekt pigmentler, hazırlanan baz ile karıştırılır. Pigmentler baz partiküllerine eşit olarak tutunurlar. Bu yöntem optik olarak daha iyi sonuçlar elde edilmesini, daha dayanıklı ürünler oluşmasını sağlar.
Metal efekt pigmentler sayesinde, göze hitap eden, farklı görünümlerde metalik kaplamalar üretilmektedir. Dayanım özellikleri açısından doğru ürünlerin seçimi ile üretilen boyaların ömürleri uzun olacaktır.
Özellikle Powder Coating – Bonding konusunda önemli çalışmaları olan BENDA-LUTZ WERKE GmbH (Avusturya), Metal Efekt Pigment üretimi konusunda, dünyanın önde gelen firmalarından biri olup, 100 yıla yakın bir süredir üretimini sürdürmekte ve her geçen gün yeni ürünler geliştirmektedir.
Dalida HAYRABETYAN, Kimya Yük. Müh. ÜÇGEN BOYA LTD. – Pigment Departmanı